|
Renk:Işığın
cisimlere çarptıktan sonra yansıyarak gözümüzde bırakmış olduğu etkiye
denir.Işık olmadığı zaman her şey renk ve şekil olarak karanlıkta
kaybolur.
Fizikte Renk:Işığın
bir demet halinde yayılmasına renklere ayrılmasına tayf
denir.İngiliz fizikcisi Isark NEWTON ilk defa 1676 yılında yaptığı
ilginç deneylerle beyaz güneş ışığını bir takım renkler içerdiğini
bir prizma yardımıyla tayf renklerine ayrıştığını ispat etmiştir.
Uzakta bulunan beyaz bir ışık kaynağından sağlanan ışık,saydam
olmayan bir engeldeki yarıktan geçirilir.Böylece dar bir ışık demeti elde
edilmiş olur.Bu ışık demeti prizmadan kırılarak ekran üzerine düşürülür.Ekranda
ışığın renklere ayrılarak tayf renklerine ayrıştığı görülür.Ekran
üzerine kırmızı,turuncu,sarı,yeşil,mavi,mor renklerden oluşan bir tayf
yayılır.Bu renkler renk bandında tekrar toplayıcı bir mercekle toplandığında
yine beyaz güneş ışığına dönüşür.
Renk
Duyumu :Renk duyumu ile ilgili yapılan araştırmalarda insan gözünün
çok ilginç özelliklere sahip olduğu ortaya çıkmıştır.Işık olmadan
renkten söz edilemeyeceği gibi,ışığın varlığını duymayacak organdan
yoksun insanda,rengi tanımayacağı açık bir gerçektir.Eşyanın şeklini,rengini,yakın
ve uzaklığını duyan ,(gören)gözlerimiz yaşayan canlı bir kameraya
benzer.Gözün arkasında her şeyin algılanıp görüntünün düştüğü
ışık duyum perdesi(sarı nokta-retina) mevcuttur.Işığa karşı tepkisi
kimyasal olan bu perdenin her elemanı beyin arkasındaki görme merkezi ile ilişkilidir.Perdenin
tam merkezinde küçük konik sinirlerden oluşan bir hücre topluluğu vardır.Renkleri
de bu hücreler fark eder.Renkli uyarılan noktalar görme sinirleri aracılığıyla
beyne ulaşır.Beyin bu uyarıları düzenler ve renk duyumu haline getirir.Her
rengin ışık duyum perdesi üzerinde uyardığı nokta farklı olduğu için
bu farklılıklar içinde algılarız.Örneğin mavi ışınlar retinanın önünde,kırmızı
arkasında,sarılar retinanın üzerinde kesişirler.İşte bu sayede kırmızıdan
maviye kadar değişen renkleri,farklılıkları ile görebiliyoruz.
Renkler
: Komplemanter (ana) renkler,renk üçgeninde kırmızı,mavi
ve sarı dır.Bu renkler kendi aralarında karıştığında
siyahı verir.Prizmada kırılarak elde edilmiş cisimsiz renklerin toplamı karşılığında
da beyazı verir.Ana renklerin karışımıyla elde edilen renklere de ara
renkler denir.
Ana
Renkler :
Sarı,kırmızı,mavi
Ara
Renkler :
Sarı
+ Kırmızı = Turuncu
Kırmızı
+ Mavi = Mor
Mavi
+ Sarı = Yeşil
Sıcak
Renkler : Sarı - Turuncu - Kırmızı
Soğuk
Renkler : Mor - Mavi - Yeşil
Kontras
Renkler :(Zıt Renkler )
İki
ana renk karıştırıldığında meydana gelen renk,karışıma iştirak
etmeyen rengin kontrası yani zıttıdır.
Sarı
+ Kırmızı = Turuncu >< Mavi
Kırmızı
+ Mavi = Mor >< Sarı
Sarı
+ Mavi = Yeşil >< Kırmızı
On
iki bölümlü renk çemberi oluştururken içteki altıgenin her köşesindeki
renk ,çember üzerinde kendi doğrultusunda aktarılır.Bu taşıma sonucunda
çember üzerinde her iki renk aralarında boş bir alan oluşacaktır.Bu alan
komşu renklerin karışımından olan yeni karışım renkleridir.
Elde
edilen yeni karışımlar :
Sarı+Turuncu
= Sarı turuncu
Kırmızı
+ Turuncu = Kırmızı turuncu
Kırmızı
+ Mor = Kırmızı mor
Mavi
+ Mor = Mavi mor
Mavi
+ Yeşil = Mavi yeşil
Sarı
+ Yeşil = Sarı yeşil
Böylece
on iki bölümlü renk çemberi ortaya çıkmış olur.Renk çemberi bu sistemle
3,6,12,24,48,96 bölümlü olarak gerçekleştirilebilir.
Acromatik
(renksiz) renkler:
Siyah-beyaz
ve bunların karışımında elde edilen grilere acromatik renkler denir.Salt
siyah veya beyaz ,sarı veya kırmızı gibi renklilik ihtiva etmez. Karışımlarda
tamamen renksiz ve siyah-beyazı içerir.
ALGI
Nesnelerin bünyeleşmiş (yapılaşmış) bütünler halinde kavranmasıdır.
Algıların hammaddesi duyumlardır. Ancak her duyum algı haline gelmez. Bir
duyumun algı haline gelebilmesi için, organizmanın dikkatini onun üzerinde
yoğunlaştırarak, onu yorumlaması anlamlandırması gerekir.
Örneğin: Yoldan geçen insanları görmek duyumdur. Ancak, ilginç giyiminden
dolayı içlerinden birine bakmamız algıdır.
ALGININ SÜREÇLERİ
1. Algıda seçicilik:
İnsan aynı anda çok sayıda uyarıcının etkisi altındadır. Ancak bunların
hepsini birden algılaması olanaksızdır. Organizmanın dikkatini belirli bir
nesne ya da olayın üzerinde yoğunlaştırarak yalnız onunla ilgili uyarıcıları
algılamasına algıda seçicilik denir.
Örneğin: Sevdiği bir filmi izleyen ya da ders çalışan bir öğrenci
kendisini çağıran annesinin sesini duymayabilir.
Algıda seçiciliği etkileyen faktörler:
a. İç faktörler: Kişinin kendisinden kaynaklanan etkenlerdir. Kişilik özellikleri,
ilgi ve ihtiyaçlar, mesleki özellikler, geçmiş yaşama ilişkin tecrübeler,
neyin algılanıp, neyin algılanmayacağını belirler.
Örneğin: Aynı caddede yürüyen insanlardan biri vitrindeki
"ucuzluk" yazısını, diğeri parketmiş spor otomobili, bir başkası
ise aç olduğundan lokantadan gelen yemek kokularını algılayabilir.
b. Dış faktörler: Algılanan nesne ya da olaydan kaynaklanan niteliklerdir.
Uyarıcının şiddetli olması, ani ortaya çıkması, zıtlıklar içermesi,
hareketli olması ya da günlük yaşamın olağan akışına aykırı olması
öncelikle algılanmasına neden olur.
Örneğin: Garip giyimli bir insan, yanıp sönen ışıklar, aniden yanımızda
çalan bir korna sesi algıyı üzerinde toplar.
2. Algıda değişmezlik:
Nesne ya da olaya ilişkin uyarıcılardaki değişime rağmen onu yine aynı şekilde
algılama eğilimidir. Algıda değişmezlik üç şekilde gerçekleşir:
a. Büyüklük değişmezliği: Nesneler bize olan yakınlığına göre farklı
büyüklükte görünür. Ancak onu hep aynı büyüklükte algılarız.
Örneğin: Yanımızdaki otomobil bizden uzaklaştıkça daha küçük görünür.
Ancak bizdeki algısı değişmez.
b. renk değişmezliği: Nesneler günün değişik saatlerinde ya da
ışığın geliş konumuna göre farklı renkte görünür. Ama onu hep
aynı renkte algılarız.
Örneğin: Deniz; güneşli havda mavi, güneş batarken pembe tonlarda, bulutlu
havada ise kurşuni görülür. Ama algı düzeyinde hep mavi olarak algılarız.
c. Biçim Değişmezliği: Nesneleri bakış açımıza göre farklı biçimde görürüz.
Ama algı düzeyinde hep aynı biçimde algılarız.
Örneğin, dikdörtgen şeklindeki bir kapıya, değişik açılardan baktığımızda
farklı biçimde görürüz. Ama algı düzeyinde hep dikdörtgen şeklinde algılarız.
3. Algıda organizasyon: Dış dünyayı algılarken onu belirli bir bütünlük
ve düzen içerisinde algılama eğilimidir.
|
